หมากฮอสคืออะไร
หมากฮอส คือ กีฬาประเภทหมากกระดานชนิดหนึ่งประกอบด้วยผู้เล่น 2 ฝ่าย โดยทั่วไปนิยมเล่นฝ่ายละ 1 คน แต่ก็อาจเล่นได้ฝ่ายละหลายคน เพื่อช่วยกันคิด
อุปกรณ์การเล่น ได้แก่
- กระดาน 1 กระดาน ทำด้วยวัสดุพื้นเรียบทำเป็นรูปทรง สี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาด 40×49 ซม. แบ่งด้านกว้างเป็นช่อง 10 ช่อง แต่ละช่องกว้าง 4 ซม. เว้นช่องขอบนอกไว้ รวม จะได้รูป 4 เหลี่ยมด้านเท่ากันทั้งหมด 64 รูป แต่ละรูปเรียกว่าช่องหรือตา ทำเป็นสีดำ 32 ช่อง สีขาว 32 ช่องสลับกัน
- ตัวหมาก ทำด้วยไม้หรือพลาสติก รูปวงกลม เหมือนตัวเบี้ย มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2-3 ซม. จะมีหมากทั้งหมด 16 ตัว แบ่งเป็นหมากขาวและหมากดำฝ่ายละ 8 ตัว
การตั้งหมาก
ตำแหน่งเริ่มต้นก่อนการเดินหมาก ผู้เล่นทั้ง 2 ฝ่ายนั่งหันหน้าเข้าหากัน วางกระดานไว้ตรงกลางระหว่างผู้เล่น หมากฮอสประเภทตัวหมาก 8 ตัว วางตำแหน่งหมากอยู่ที่ช่องตาเดินสีดำ แถวหลังสุด และแถวถัดขึ้นมา แถวละ 4 ตัว
กรรมการผู้ตัดสิน
ให้มีกรรมการผู้ตัดสิน 1 คน ต่อคู่แข่งขัน 1 คู่ ทำหน้าที่ต่อไปนี้
- เรียกนักกีฬาเข้าประจำโต๊ะแข่งขันพร้อมกับดำเนินการเสี่ยงให้กับนักกีฬาทั้ง 2 ฝ่าย ผู้ใดชนะการเสี่ยงจะมีสิทธิเลือกเดินก่อนหรือหลังได้ ต่อไปให้ผลัดกันเดินก่อนคนละ 1 กระดาน
- ก่อนเริ่มแข่งขันกรรมการผู้ตัดสินต้องขาดว่า ”กระดานที่…คุณ…เดินก่อน” เมื่อจบการแข่งขันในกระดานนั้นกรรมการต้องแจ้งผลการแข่งขัน “กระดานที่…คุณ…ชนะ ต่อไปกระดานที่…คุณ…เดิน”
- การจับเวลาเดินหมาก กรรมการผู้ตัดสินจะ เตือนเมื่อเวลาผ่านไป 1 นาที 30 วินาที พร้อมกับยกป้ายเตือนสีเหลือง เมื่อเวลาผ่านไป 1 นาที 50 วินาที กรรมการผู้ตัดสินจะเตือนด้วยป้ายสีเหลืองอีกครั้ง เมื่อครบ 2 นาที กรรมการจะยกป้ายสีแดงถือว่า “แพ้ในกระดานนั้นแล้ว”
- กรณีนักกีฬากระทำผิด กฎ กติกา มารยาท อย่างร้ายแรง เช่น สูบบุหรี่ เสพของมึนเมา แสดงกิริยาวาจาดูถูกเสียดสี ล้อเลียน ยั่วยุอารมณ์ หรือทำลายสมาธิผู้ร่วมแข่งขัน กรรมการผู้ตัดสินสามารถพิจารณาให้ใบแดง หรือเชิญออกจากการแข่งขันได้ ถือว่าแพ้เกมการแข่งขันนั้น
การเดินหมาก
- ใช้วิธีจับตัววางตาย คือ ผู้เล่นสัมผัสหมากตัวใด ต้องจับตัวนั้นเดิน เปลี่ยนไปจับตัวอื่นไม่ได้ เว้นแต่หมากตัวที่สัมผัสนั้นไม่มีตาเดิน เมื่อจับหมากเดินและวางหมากลงที่ตาใด แม้ยังไม่ปล่อยมือ ก็จะเปลี่ยนไปวางตาอื่นไม่ได้ เว้นแม้แต่หมากตัวนั้นไม่มีตาเดินหรือคู่แข่งขันเตือนว่ามีหมากตัวอื่นมีโอกาสกินได้
- หากต้องการขยับตัวหมากจัดให้ตรงตามตำแหน่ง ต้องขออนุญาตก่อน โดยบอกว่า “ขอจัดหมาก”
- ถ้าผู้แข่งขันฝ่ายหนึ่งผิดกฎ กติกา มารยาท เช่น จงใจเดินข้ามตาหรือไม่กินหมากฝ่ายตรงข้าม ทั้งนี้เพื่อผลประโยชน์ของตนเองแต่คู่แข่งขันไม่ทักท้วงหรือเตือน ก่อนจะเดินหมากขงตนเองให้ถือว่าการแข่งขันเป็นไปอย่างถูกต้องตามกฎ
- ผู้เล่นที่กระทำผิดระเบียบขณะเดินหมาก และคู่แข่งขันได้ทักท้วงก่อนที่จะเดินหมากของตนเอง กรรมการจะยกใบเหลืองเตือน 2 ครั้งหากยังฝ่าฝืนอีกเป็นครั้งที่ 3 กรรมการจะยกใบแดงตัดสินให้แพ้กระดานนั้น
- เวลาที่ใช้ในการเดินหมากแต่ละครั้ง กำหนดให้ครั้งละ 2 นาที
- ในแต่ละกระดานที่แข่งขัน ผู้แข่งขันมีสิทธิขอเวลานอกหรือเวลาพิเศษเพื่อคิดไตร่ตรอง แต่ละฝ่ายกระทำได้ 2 ครั้งๆ ละ 5 นาที หรือจะขอ 10 นาที แต่ขอได้เพียง 1 ครั้งเท่านั้น การขอเวลานอก ผู้ขอต้องแจ้งให้กรรมการผู้ตัดสินทราบล่วงหน้าก่อนจะถูกกรรมการยกธงแดงเตือนให้เดินหมาก
- หมากที่เป็น “เบี้ย” เดินตามตาทแยงได้ข้างหน้าได้ครั้งละ 1 ตา ห้ามเดินถอยหลัง
- ตัวหมากที่ถือเป็น “ฮอส” ได้แก่ตัวหมากที่เดินไปถึงตาที่อยู่แถวหลังสุดของฝ่ายตรงข้าม ให้คู่แข่งขันใช้หมากสีเดียวกันอีกตัวหนึ่งวางซ้อนไว้ เป็นสัญลักษณ์ของการเป็น “ฮอส”
- ตัวหมากที่เป็น “ฮอส” สามารถเดินหน้า หรือถอยหลังได้ตามทแยงทั้ง 4 ด้านโดยไม่จำกัดจำนวนครั้งที่เดินและ “ฮอส” สามารถกินได้หลายต่อ ได้หลายแบบ เลือกกินแบบใดก็ได้
